Σκεφτείτε αυτή την εικόνα: ένας γαλήνιος νεαρός σε δρόμους του Μπρούκλιν, ή ένας τεχνολογικά προικισμένος χαρακτήρας σε μια dystopian σειρά, καπνίζοντας ήρεμα από ένα κομψό μεταλλικό σωλήνα που παράγει γαλάζια αχνά. Ηλεκτρονικά τσιγάρα δεν είναι απλά ένα προϊόν – στην ματιά των Μέσων Ενημέρωσης, έχουν γίνει ένας ισχυρός σύμβολος. Ένας υπερφορτωμένος σύμβολος, παρ’ όλα αυτά. Στην κουλτούρα μας, η απεικόνισή τους είναι μια περίπλοκη χορωδία αντίθετων φωνών: ενίοτε θέλουν να μας πειράξουν με την υπερσύγχρονη αισθητική τους, ενίοτε μας προειδοποιούν για τους κινδύνους που κρύβονται κάτω από το γυαλίστερό τους περίβλημα. Πώς οι ταινίες, τα μουσικά βίντεο και οι ειδήσεις κατασκευάζουν αυτή την διπλή ταυτότητα; Και πώς επηρεάζει αυτή η αντίληψη τους τρόπο που εμείς οι ίδιοι αντιλαμβανόμαστε αυτή την συσκευή, που ξαφνικά έγινε μέρος της καθημερινότητάς μας;
Η Αναπαράσταση στην Οθόνη: Αισθητικό Αξεσουάρ, ή Συμβόλαιο Επικινδυνότητας;
Ο κινηματογράφος και η τηλεόραση απολαμβάνουν τη συγκατασκευή της εικόνας του “καπνιστή της νέας γενιάς”. Είναι συχνά αγκαλιασμένοι στο αύρα του σύγχρονου. Στην τηλεοπτική σειρά “Stranger Things” , το ερωτηματικό νέο της πόλης Hawkins ενσαρκώνει την τάση του κινητού τσιγάρου ως αντιπροσώπευση της εξέγερσης ενάντια στην κανονικότητα. Ένα τέτοιο διακριτικό στοιχείο αποτελεί διακριτικό σημείο ανάμεσα στους προκατειλημμένους γονείς του ήρωα και στην τάση της προσωπικής του εξέργησης. Είναι μια ανάγνωση που περνάει μακρυά από τα φάρμακα: το μήνυμα εδώ είναι αυτό του προσωπικού στυλ, της τεχνολογικής πρόσβασης, μιας διακριτικής αλλά αναμφισβήτητης κοινωνικής συμμετοχής.
Πέρα από το εφηβικό δράμα, οι ηλεκτρονικές συσκευές αναδύουν συχνά σε κόσμους του μέλλοντος. Σε επιστημονικά είδη, η κομψή συσκευή ενσωματώνεται με αβίαστο τρόπο στα σκηνικά. Σκέψου την κοσμική μηχανή που αναπνέει χαλαρά στον αέρα στην ταινία “Blade Runner 2049” . Δεν προσπαθεί να καλύψει τον σκοπό της, αλλά δεν τον υπογραμμίζει ούτε υπερβολικά. Είναι απλά εκεί, ένα τμήμα της βιομηχανικής ατμόσφαιρας, ένα στοιχείο σχεδόν “αόρατο” στον σχεδιασμό της καθημερινότητας. Αυτή η φυσιολογικοποίηση ενισχύει την ιδέα ότι η μηχανή του καπνίσματος είναι μονόδρομος, μια μορφή εξέλιξης, άρρηκτα συνδεδεμένη με την πρόοδο της τεχνολογίας. Αλλά ακούγονται και άλλες φωνές.
Καθώς το δημόσιο συναίσθημα άρχισε να ζυγίζει υποψίες για το αποτύπωμά τους, έκανε την εμφάνισή του στην μικρή και μεγάλη οθόνη η “αντίστροφη πλευρά του νομίσματος”. Ταινίες ή επεισόδια συζητούν τώρα ανοιχτά για την εθισμό που ενέχει, την ασάφεια στην επιστήμη γύρω από τις μακροπρόθεσμες συνέπειές της στην υγεία, ή ακόμα και τους κινδύνους από τα “ακόρεστα” πακέτα – η αναγκαιότητα προστασίας των νέων από μια προϊούσα καπνιστική διαδρομή. Τέτοια αφηγήματα ενισχύουν την αντίληψη των κινδύνων, εξισορροπώντας την δια φύσεως ελκυστική αισθητική του προϊόντος.
Μπουφές Μέσων: Διαφορετικές Μελωδίες στο Ραδιόφωνο της Ενημέρωσης
Η δημοσιογραφία υποχρεούται να υπηρετεί την ποικιλία των αναγνωστών της. Για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, αυτό έχει ως αποτέλεσμα έναν όντως πολυφωνικό συναγωνισμό. Οι “φιλοτεχνολογικές” εκδόσεις (συχνά με συνδέσεις στην αγορά ή στο design) μπορούν να παρουσιάσουν το αντικείμενο ως μια δοσμένη συνήθεια για τον σύγχρονο άνθρωπο, αναφέροντας ενδεχομένως την προοπτική μείωσης της ζημιάς σε σχέση με τα παραδοσιακά προϊόντα. Το τόνισμα δίνεται τότε στην καινοτομία, την επιλογή της γεύσης, την ευκολία χρήσης – και μερικές φορές και στην πιθανή χρησιμότητά τους ως εργαλείο για τον διαχωρισμό από την εξάρτηση του καπνίσματος. Εδώ, η συζήτηση μπορεί να γίνεται με νεύματα προς την προοπτική της διορατικής προοπτικής, παρουσιάζοντας το ως μια “λιγότερο κακή” λύση σε ένα ήδη αδύνατο πρόβλημα.
Όμως, οι πύλες των επιμέρους τμημάτων υγείας και δημόσιας πολιτικής παίζουν ένα εντελώς ξεχωριστό κομμάτι του μουσικού έργου. Εδώ, η μουσική είναι απαιτητική και γεμάτη προειδοποιήσεις. Τα μαντύρια επικεντρώνονται σε ανησυχίες που έρχονται από την έρευνα: την εμφάνιση συμπτωμάτων δυσκολίας στην αναπνοή μεταξύ των νεαρών χρηστών (“EVALI”), την πιθανή προέλευση εγκεφαλικών βλαβών που εφαρμόζονται πάνω στους εφήβους (και το σωστό σύστημα), το αίσθημα της αβεβαιότητας για την μακροπρόθεσμη συνέπεια της καύσης των χημικών στο θερμαντικό στοιχείο (“e-liquid”) στα πνευμονικά ιστού, και την φοβερή επίπτωση των γευστικών προσθηκών που μπορούν να καλλιεργήσουν την εξάρτηση στα νέα άτομα.
Η κάλυψη μπορεί να φτάσει στο αποκορύφωμά της όταν συζητείται θέμα που αφορά την κανονιστική πολιτική: θα περιορίσουμε την προσφορά των αρωματικών προϊόντων; Πώς θα περιορίσουμε την προσέλκυση των νέων, που ενδείκνυται από την επικοινωνία των εταιρειών στους χώρους που συχνάζει η νεολαία; Θα ελέγξουμε την παρουσία των ουσιών που αποστέλλονται στα υγρά των συσκευών; Αυτές οι αναφορές σχετίζονται με την αποτελεσματική παρέμβαση των θεσμικών παραγόντων, συζητώντας σε ένα πλαίσιο συλλογικής προστασίας.
Το Ρεύμα που Έρχεται από το Παράθυρο των Κοινωνικών Δικτύων: Μέρος του Προβλήματος ή της Λύσης;
Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης αντιπροσωπεύουν έναν αδύναμο και ταυτόχρονα εξαιρετικά ισχυρό παράγοντα. Εδώ, η εικόνα των μηχανών του καπνίσματος συμπίπτει με την πραγματικότητα. Από τη μια πλευρά, οι κάτοχοι των λογαριασμών των συσκευών δροσισμού (συχνά νέοι ή νέοι ενήλικες) δημιουργούν έντονα δημοφιλή κομμάτια περιεχομένου. Αυτά που εστιάζουν στο στυλ – με απίστευτα κόλπα, μεγάλους ιστούς καπνού που απλώνουν την ομορφιά – προωθούν την “κουλτούρα του vape” ως μια χορευτική εκδήλωση, μια κριτική τέχνης. Οι αναρτήσεις με εμφανείς γεύσεις και ποίκιλες συσκευές μπορούν να απευθύνονται σε αισθητήριους δεσμούς, προωθώντας την έκφραση του προσωπικού στυλ.
Ωστόσο, οι ίδιες αυτές πλατφόρμες έχουν γίνει τα σαφή βήματα για τις αρχές υγείας και τους εθελοντικούς οργανισμούς να προσαγάγουν την ευαισθητοποίηση στους κινδύνους του παράλογου χρήστη. Κομψές καμπάνιες μπορούν να παρουσιάσουν αφαιρετικά γεγονότα με εικόνες που προκαλούν συναισθήματα, να μοιραστούν πληροφορίες για την επιστήμη που βρίσκεται υπό μελέτη, ή να ενθαρρύνουν δημιουργικές εκφράσεις που υποστηρίζουν τη στέρηση από το άγχος. Οι εμπειρικές προσωπικές αφηγήσεις σχετικά με τις επιπτώσεις στην υγεία ή την προσπάθεια να σταματήσει η ανάγκη για αυτοκαταστροφική συνήθεια μπορούν να έχουν απίστευτη απήχηση, προκαλώντας ένα αίσθημα κοινότητας σε άτομα που αντιμετωπίζουν παρόμοια προκλήσεις. Η κριτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων έγκειται ακριβώς στην ικανότητά τους: είναι ένας χώρος που δεν ανήκει πλήρως ούτε στην εταιρική προώθηση ούτε στην κρατική προστασία, αλλά μπορεί να γίνει ισχυρό εργαλείο για τη διάδραση και την εκπαίδευση.
Πολλαπλά Εγκεκριμένα Αντίγραφα: Κατανοώντας την Επιρροή
Η αποκωδικοποίηση της “μεγάλης ταινίας” που παίζει για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα στα Μέσα δεν είναι μια απλή άσκηση παρατηρητικής. Είναι αναγκαία όραση για να μπορεί κανείς να κινείται στο ανώμαλο τοπίο των επιλογών. Διότι οι απεικονίσεις – είτε με οπτικό πλεονέκτημα είτε με επιστημονικές προειδοποιήσεις – διαμορφώνουν τη δημόσια αντίληψη σε βαθιά επίπεδα. Όταν μια σειρά ή ένα βιντεάκι μουσικής μετατρέπει τη χρήση της συσκευής σε σύμβολο κομψότητας ή επιδεικτικής απελευθέρωσης, αγγίζει τα ασυνείδητα γούστα και τις τάσεις, ιδιαίτερα στα όρια της εφηβείας.
Αντίστοιχα, μια κριτική ειδησεογραφική εκπομπή που εξηγεί με σαφήνεια τους πιθανούς πνευμονικούς κινδύνους ή τις τακτικές της βιομηχανίας για να προσαρμόσει τα προϊόντα στα παιδιά, μπορεί να κινήσει την προσοχή των γονέων ή να προκαλέσει αμφιβολίες σε όσους ανακάλυψαν πρόσφατα αυτό το “ψυχαγωγικό” στοιχείο. Μια αποκάλυψη όσον αφορά τους εθισμούς που δημιουργεί η νικοτίνη στο νεαρό μυαλό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πολιτικό εργαλείο που διογκώνει τους φραγμούς ενάντια στην ελεύθερη πρόσβαση.
Η δύναμη που ενέχει το “όραμα του media” βρίσκεται στην ικανότητα να δημιουργεί μια συλλογική αφήγηση. Μια ιστορία που ενώ ταυτόχρονα προσανατολίζει και εξαπατά. Όταν η εικονογράφηση είναι υπέρ του συγχρονισμού, δημιουργείται μια αίσθηση αναγκαιότητας, μια ευκαιρία να ενταχθείς σε μια μοντέρνα κλίκα. Αντίθετα, όταν ο τόνος είναι χωρίς παραχωρήσεις, προκαλεί ανησυχία, αλλά ταυτόχρονα κινδυνεύει να υποτιμήσει την ιδιότητα της επιλογής για έναν ενήλικα που αναζητά μια διέξοδο από το σκληρότερο καπνό. Το κλειδί δεν βρίσκεται στην πλήρη αποφυγή, αλλά στην κριτική αντίληψη: να καταλάβουμε ότι το παζλ που μας προτείνει η οθόνη δεν είναι ούτε τελείως μαύρο ούτε πλήρως άσπρο, αλλά μάλλον μια κλίμακα του γκρι. Συνειδητοποιώντας τις διακριτικές τεχνικές της πληροφορίας και της διασκέδασης που μας προσφέρουν τα Μέσα, μπορούμε να χαράξουμε διαφορετικές διαδρομές στα νοήματα που συνιστούν τις επιλογές μας.